دمنوش شاهسپرم

نام اصلی شاهسپرم است که آن را شاه اسپرغم – شاهپرهم – شاهسفرم نیز گفته اند اسپرم در فارسی به معنای ریحان می باشد .

بعد از اسلام شاهسپرم را به عربستان بردند و نامش را به سلطان الریا حین ترجمه کردند و از آن جا به اروپا رفت و به زبان لاتین به آن بازیلیک ، یعنى سبزى سلطنتى لقب دادند.

لقب آن از روى افسانه اى است که در فرهنگ عامیانه (فولکلور) فارسى وجود دارد و پیدایش شاهسپرم در زمان سلطنت انوشیروان مى رساند و با اینکه این داستان صورت افسانه دارد، ولی خواندن آن خالى از لطف نیست . اینک شرح داستان به همه صورت که در کتب قدیم آمده است :

((گویند اسپرغم پیش از انوشیروان نبود. روزى انوشیروان بار عام داده ، و به دیوان قضاوت نشسته بود. ناگاه مارى بزرگ از زیر تخت در آمده ، حاضران را از دیدن او ترس به هم رسید. قصد او کردند، شاه فرمود بگذارید شاید شکایتى داشته باشد.

به دنبال او برفتند تا به کنار چاهى رسیدند. مار بر کنار چاه حلقه زد، آنگاه به درون رفت و بر آمد، چون در آن چاه نگاه کردند، مارى دیدند مرده افتاده و عقربى نیش بر او بند کرده ، نیزه اى از بالاى چاه بر پشت عقرب فرو بردند و چون یک سال بگذشت ، هم در آن روز شاه نشسته بود و به شکایات مردم رسیدگى مى کرد.

همان مار به نزدیک سریر آمد و از دهن خود قدرى تخم سیاه بریخت و برفت ، کسرى فرمود آن تخم را کاشتند. از آن شاه اسپرغم بر آمد و انوشیروان که پیوسته زکام داشت از بوییدن و خوردن آن زکامش برطرف شد.))

خواص دمنوش شاهسپرم

شاهسپرم  مقوى معده ، بادشکن ، ضد عفونى کننده دهان و دستگاه گوارش ، مدر و ضد تشنج مى باشد . به علت داشتن سبزینه و اسانس مخصوص که خود مخلوط از چند اسانس است ، بوى پیاز و سیر را از دهان مى برد .
عصاره  شاهسپرم با شیر براى درمان زکام و سینه درد و سرفه به کار مى رود. مضمضمه جوشانده غلیظ و جویدن شاهسپرم جهت رفع آفت دهان و بو کردن آن براى رفع سر درد مفید است .
کسانى که هنگام مسافرت در اتومبیل – هواپیما و کشتى حالشان بهم مى خورد و دچار سر درد  و دل بهم خوردگى مى شوند، مى توانند از شاهسپرم استفاده کنند، و با بو کردن  و جویدن برگ هاى نازک شاهسپرم خود را تسکین بدهند .
شاهسپرم میکرب هاى اسهال و وبا را از بین می برد . بوى شاهسپرم مگس را فرار مى دهد.
خوردن بذر شاهسپرم مقاومت بدن را در برابر سموم زیاد مى کند. شاهسپرم داراى ویتامین k بوده و براى خون دماغ و بواسیر خونى سودبخش مى باشد ، سابقا تخم شاهسپرم با شکر کوبیده ، جهت رفع بوى زیر بغل استعمال مى کردند،
در تبریز  نوعی از شاهسپرم که بسیار خوشبوست کاشته و عرق برگ آنرا براى رفع دل درد و تقویت معده تجویز مى نمایند.
بنا به روایتی منظور از کلمه ریحان در قرآن همین گیاه شاهسپرم است.
شاهسپرم درمان سوء هاضمه

بیماری سوء هاضمه عملکردی یک بیماری شایع در جهان بوده که سه تا ‪ ۳۰‬درصد جمعیت هر جامعه را مبتلا می‌کند و میلیون ها دلار سالانه صرف درمان این بیماری می‌شود.
اغلب درمان های رایج این بیماری اثر بخشی محدودی داشته اما در روش جدید کشف شده که با استفاده از عصاره خوراکی گیاه “شاهسپرم” انجام می‌شود، درمان اثر بخشی بیشتری دارد.
از این دارو پیش از این در طب سنتی به منظور درمان سرماخوردگی، برونشیت و تهوع استفاده می‌شد.
در این مطالعه تعداد ‪ ۲۰۰‬بیمار مبتلا به بیماری سوء هاضمه عملکردی به دو گروه دریافت‌کننده “شاهسپرم” و”دارونما” تقسیم شدند و بیماران پیش و پس از درمان از نظر شدت شکایات مورد بررسی قرار گرفتند.
بر اساس این مطالعه، میزان پاسخ به درمان در گروه دریافت‌کننده “شاهسپرم” ‪ ۶۷‬درصد و در گروه دریافت‌کننده “دارونما” ‪۲۱‬ درصد بوده و ‪ ۱۲‬درصد نیز هیچ پاسخی به درمان نداده و درمان نشدند.وی یادآور شد: بر اساس این تحقیق، تجویز “شاهسپرم” در هر دو جنس (زن و مرد) و در تمامی رده های سنی در مقایسه با “دارونما” برتری دارد.
طبق این مطالعه گیاه “شاه اسپرم” به عنوان یک داروی موثر در درمان بیماری سوء هاضمه عملکردی مطرح بوده و اثر آن نیز ناشی از “اژنول” و “اسید لینولئیک” است که از التهاب مزمن دستگاه گوارش جلوگیری می‌کند.
از جوشانده این گیاه برای درمان درد معده و دیگر اختلالات گوارشی استفاده می شود.